Η πολιτική, όπως και η καθημερινότητα των πολιτών, πλέον κινείται σε ψηφιακούς ρυθμούς. Οι πληροφορίες που ρέουν στις προσωπικές ψηφιακές συσκευές έχουν αυξηθεί εντυπωσιακά τα τελευταία χρόνια.
Η οικονομική, πολιτική και κοινωνική κρίση στη χώρα μας έχει επιτείνει τη μεταστροφή των πολιτών προς νέες μορφές επικοινωνίας και έκφρασης.
Ο πολιτικός διάλογος, η δράση και η αντίδραση στην πολιτική ζωή αναπτύσσονται και διαχέονται στο ψηφιακό περιβάλλον με ταχύτητα και ένταση. Τα μηνύματα και το περιεχόμενο αποκτούν νέες μορφές και προκαλούν την αλληλεπίδραση μεταξύ των πολιτών-ψηφοφόρων.
Τα στερεότυπα και ο πολιτικός λόγος του παρελθόντος υποβάλλονται στη δοκιμασία του ψηφιακού δήμου. Τα ιστολόγια, το Twitter ενδυναμώνονται. Το Facebook, το οποίο έχει ταυτιστεί περισσότερο με την κοινωνική ζωή και την ψυχαγωγία, σε περιόδους έντασης και κρίσης αποκτά εντονότερο ρόλο. Γίνεται πιο πολιτικό, περισσότερο παρεμβατικό και παρακολουθεί από κοντά τις εξελίξεις.
Στα χρόνια της κρίσης, οι Έλληνες χρήστες του διαδικτύου –περίπου 60% του πληθυσμού– έχουν ισχυροποιήσει τη ματιά τους προς τα πράγματα, έχουν λιγότερες απορίες σχετικά με τη λειτουργία των Μέσων Ενημέρωσης και της πολιτικής και είναι σε θέση να αναζητήσουν καλύτερα πληροφορίες για τα ζητήματα που τους απασχολούν.
Δεν είναι τυχαίο που η δράση των πολιτών στα κοινωνικά δίκτυα συχνά αποδομεί τα πολιτικά μηνύματα και ακυρώνει επικοινωνιακές στρατηγικές.
Το περιεχόμενο στο διαδίκτυο έχει ξεφύγει από τον έλεγχο των καθιερωμένων χειριστών της πληροφόρησης. Τα Μέσα Ενημέρωσης, πλέον, δεν κατέχουν τις ειδήσεις που μεταδίδουν.
Όλων των ειδών τα μηνύματα, όλες οι πηγές, ανταγωνίζονται για την προσοχή των πολιτών. Βρισκόμαστε σε αυτό που αποκαλούμε «The Attention Economy».
Τα κόμματα και οι πολιτικοί προσπαθούν να ακολουθήσουν τους πολίτες στον κυβερνοχώρο στις ψηφιακές δεξιότητες όσο και στην αποτελεσματικότητα των μηνυμάτων. Ο ανταγωνισμός για την προσέλκυση της «προσοχής» της κοινωνίας του διαδικτύου είναι έντονος και σε αυτόν συμμετέχουν όλοι.
Την ίδια στιγμή, η πολιτική αστάθεια επιτείνει τις εξελίξεις και προκαλεί πολλαπλασιασμό των ψηφιακών πεδίων πολιτικής αντιπαράθεσης. Το φαινόμενο αυτό τροφοδοτείται από το διαρκή κατακερματισμό του επίσημου πολιτικού χώρου.
Το 2014 θα είναι ένα ιδιαίτερα «πολιτικό» έτος για τη χώρα μας.
Το Μάιο του 2014 είναι προγραμματισμένες οι δημοτικές και περιφερειακές εκλογές, μαζί με τις εκλογές για το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, ενώ πιθανή θεωρείται και η διεξαγωγή εθνικών εκλογών.
Οι τρεις αυτές εκλογικές αναμετρήσεις συμπίπτουν με την κορύφωση του «συμβολισμού» που συνοδεύει την προσπάθεια της παρούσας κυβέρνησης (δημοσιονομικό αποτέλεσμα).
Το λεξιλόγιο της κρίσης, οι απόψεις και οι προτεραιότητες των πολιτών, αλλά και οι εντυπώσεις για τους ίδιους τους πολιτικούς, μαζί με τα πολιτικά μηνύματα, τα προεκλογικά διλήμματα και τον πολιτικό λόγο που αναζητεί ο σχεδιασμός των κομμάτων, σε συνδυασμό με τις εκλογικές διαδικασίες, συνθέτουν ένα εκρηκτικό μείγμα εξελίξεων, οι οποίες θα κυριαρχήσουν το δεύτερο τρίμηνο του έτους.
Η παρούσα έκδοση παρουσιάζει τις αλλαγές που επέρχονται στο χώρο της πολιτικής επικοινωνίας και εστιάζει στο ψηφιακό πεδίο, εξετάζοντας τη συμπεριφορά των πολιτών-ψηφοφόρων, το ψηφιακό περιεχόμενο, τα κοινωνικά δίκτυα (Facebook, YouTube, Twitter κ.λπ.), τις ψηφιακές καμπάνιες και τη σημασία τους στη δράση των υποψηφίων.
Σήμερα, το δίλημμα που μπορεί να κινητοποιήσει τους –κατά τ’ άλλα απογοητευμένους και αναποφάσιστους– ψηφοφόρους μπορεί να έχει τη μορφή μικρού, μετα-μοντέρνου βιωματικού κειμένου στο Facebook ή, ακόμη, και μιας σύντομης μαντινάδας στο Twitter.
Η «απελευθέρωση» των διλημμάτων ή, σωστότερα, η αποδυνάμωση των ψευδο-επιχειρημάτων, τα οποία ακυρώνονται εντός ωρών στα κοινωνικά δίκτυα, καθιστά την αποστολή των κομματικών επιτελείων ιδιαίτερα δύσκολη και –βέβαια– φανερώνει την έλλειψη επιστημοσύνης στο χώρο.
Την ίδια στιγμή, η απελευθέρωση της ροής της πληροφορίας στο διαδίκτυο οδηγεί στην αύξηση και την επέκταση των κριτηρίων αξιολόγησης του πολιτικού δυναμικού.
Η διαδρομή από το Facebook στην κάλπη φαντάζει Γολγοθάς στον μέσο Έλληνα πολιτικό. Και έχει απόλυτο δίκιο. Δεν μοιάζει σε τίποτα με αυτά που ήξερε στο παρελθόν.
Σημείωση: το κείμενο είναι εισαγωγή στην έκδοση “Οι εκλογές με κλειδί το Internet”, η οποία κυκλοφόρησε τον Απρίλιο 2015 από την Digerati SA (σε συνεργασία με την Ήμερησία του Σαββάτου΄).